Vào ngày 5 tháng 5 âm lịch, Việt Nam có một ngày lễ lớn đó là Tết Đoan Ngọ, còn được gọi là Tết diệt sâu bọ. Từ xa xưa, đây đã trở thành một ngày lễ quan trọng trong năm của người Việt Nam. Hãy cùng Tai Thong tìm hiểu về ngày đặc biệt này có nguồn gốc, ý nghĩa như thế nào và những điều nên kiêng kỵ, ngay tại đây nhé. 

1. Đôi nét về Tết Đoan Ngọ (5/5)

Ngày Tết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5 âm lịch là một ngày lễ truyền thống đã xuất hiện từ xa xưa theo phong tục của người Việt Nam. Đây là ngày mà người dân sẽ tiến hành nghi thức giết sâu bọ, làm lễ cúng tạ ơn tổ tiên, trời đất và lễ mừng mùa vụ bội thu, cầu cho một năm thời tiết thuận lợi. 

Hiện nay không chỉ ở Việt Nam mà một số nước Đông Á như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên,... ngày Tết Đoan Ngọ cũng được coi là Ngày Tết truyền thống. Vào ngày này mỗi nước sẽ có những hoạt động đặc trưng để kỷ niệm và cũng như lưu giữ nét đẹp trong văn hoá truyền thống. 

2. Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Đoan Ngọ

Tết Đoan Ngọ là một trong những ngày lễ có truyền thống lâu đời và mang đậm bản sắc văn hoá của người Việt Nam. Để giúp mọi người hiểu thêm về ngày này, sau đây là nguồn gốc và ý nghĩa sâu sắc của ngày 5/5.

2.1 Nguồn gốc 

Từ xa xưa, sau khi thu hoạch một vụ mùa bội thu, người nông dân vui vẻ ăn mừng thì có đàn sâu bọ không biết từ đâu kéo đến phá hoại lương thực mà bà con đã thu được. Người nông dân đang vô cùng lo lắng khi không tìm ra cách nào để giải trừ đám sâu bọ phá hoại này, thì có ông lão xưng là Đôi Truân tới giúp diệt sâu bọ.

Ông lão dạy người dân, mỗi gia đình hãy lập một đàn cúng đặt ở trước sân nhà, mâm cúng bao gồm các loại trái cây và bánh tro, sau đó vận động thể dục. Người dân làm theo lời ông lão chỉ dạy và một lúc sau lũ sâu bọ liền lăn ra ngã rũ rượi. Do đó, cứ vào ngày này hàng năm, để bảo vệ mùa màng, người dân lại lập đàn cúng trước nhà để giải trừ sâu bọ, lễ này được gọi là ngày Tết diệt sâu bọ. 

Xem thêm: Vận trình tử vi tuần mới từ ngày 13/05 - 19/05/2024 cho 12 con giáp

2.2 Ý nghĩa 

Tết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5 âm lịch thường được tổ chức vào giờ Ngọ là khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều hàng năm. Hiểu một cách đơn giản nhất, ngày này mang ý nghĩa phát động bắt sâu bọ, diệt bớt các loài sâu bệnh không có lợi cho sự phát triển của cây trồng, mùa màng. 

Vì vậy, vào 5/5 âm lịch hàng năm, mọi người thường chuẩn bị đồ cúng tươm tất để dâng lên tổ tiên. Tuỳ theo, văn hoá của mỗi địa phương mà mâm đồ cúng sẽ có những món ăn đặc trưng riêng, mâm cỗ được chuẩn bị kỹ càng và rất cẩn thận giống như ngày Tết cổ truyền. Người dân sẽ có những bài cúng dân gian, những lời tạ ơn và cầu xin cho mùa vụ bội thu để dâng lên tổ tiên bằng tấm lòng chân thành nhất. 

Sau đó, mọi người trong gia đình cùng nhau tụ họp, quây quần bên nhau tạo nên bầu không khí vui vẻ để cùng ăn những món ăn truyền thống. Vì vậy, ngày Tết diệt sâu bọ cũng được coi là ngày gia đình sum họp bên nhau cùng ăn uống, trò chuyện giúp gắn kết gia đình. 

3. Tết Đoan Ngọ 2024 ngày mấy dương lịch?

Năm nay, ngày 5/5 Tết Đoan Ngọ sẽ rơi vào thứ hai, ngày 10/6/2024 dương lịch. Do vậy, chỉ còn chưa đầy một tháng nữa sẽ đến ngày diệt sâu bọ. Mọi người có thể chú ý sắp xếp thời gian để chuẩn bị một bàn cúng tổ tiên thật tươm tất hoặc dành thời gian này để trở về nhà sum vầy cùng gia đình. 

4. Tên gọi khác của Tết Đoan Ngọ 

Ở Việt Nam, ngày này ngoài được gọi với cái tên Tết Đoan Ngọ còn được gọi là Tết diệt sâu bọ và Tết Đoan Dương. Cái tên Tết Đoan Dương thể hiện ý nghĩa là ăn tết này vào lúc giữa trưa từ khoảng 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều, đây là thời điểm dương khí đang thịnh nhất trong ngày. 

Tuy vậy, hiện nay ngày này được gọi phổ biến bằng cái tên dân dã là Tết diệt sâu bọ. Cái tên này cũng mang ý nghĩa giải thích cho ngày này hàng năm một cách đơn giản nhất, là ngày bắt sâu bọ, loại bỏ những loài sâu bệnh đang hoành hành gây hại cho cây trồng.  

Xem thêm: Tử vi 12 con giáp trong tháng 5/2024: Người có vận trình tốt nhất tháng?

5. Lễ cúng Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam 

Vào ngày Tết diệt sâu bọ, việc chuẩn bị mâm đồ cúng dâng lên tổ tiên là rất quan trọng. Tại Việt Nam vào ngày này các gia đình thường sẽ chuẩn bị một mâm cỗ cúng dâng lên tổ tiên và một mâm cỗ cúng tạ ơn trời đất đặt ở ngoài trời. 

5.1 Lễ cúng gia tiên 

Tuỳ vào vùng miền và phong tục văn hoá của địa phương, vật phẩm dâng lên cúng trong mâm lễ gia tiên sẽ khác nhau. Tuy vậy, về cơ bản mâm cúng Tết Đoan Ngọ sẽ có một số món ăn như: một mâm cơm, các loại bánh chay, xôi hay, rượu, mâm ngũ quả và giấy tiền vàng mã. 

5.2 Lễ cúng Ngọc Hoàng và Thần Tiên 

Mâm lễ cúng Ngọc Hoàng và Thần Tiên sẽ được đặt ở ngoài trời và mâm cúng sẽ thường sẽ được đặt theo hướng Nam. Trong mâm cỗ cúng mọi người có thể chuẩn bị những vật phẩm dâng lễ bao gồm bàn cúng có tấm vải trải bàn màu đỏ, mâm ngũ quả, mâm xôi, bánh chay, rượu và 9 bông tiền đỏ cài trên mâm quả, 1 cái lọng tiền vàng. 

6. Nên ăn gì ngày Tết Đoan Ngọ

Mỗi vùng miền sẽ có những món ăn truyền thống đặc trưng được ăn vào Tết Đoan Ngọ để diệt trừ sâu bọ. Thông thường, trong ngày này có một số món được ăn phổ biến như: 

• Ăn trái cây: Từ xưa ông bà cho rằng phải ăn trái cây đầu mùa để diệt các sâu bọ. Trái cây sau khi dâng lên tổ tiên không những tốt cho sức khỏe là còn có ý nghĩa giúp cuộc sống sung túc.
• Bánh tro (gio): Đây là loại bánh truyền truyền thống, thường xuất hiện trong những dịp quan trọng ở nước ta. Bánh có đặc tính mát, dễ tiêu giúp thải độc cơ thể và nhiều tác dụng khác. 
• Chè trôi nước: Chè được làm từ bột nếp, nhân đậu xanh ăn kèm nước cốt dừa là món ăn đặc trưng vào Tết Đoan Ngọ của người miền Nam. 
• Chè kê: Đối với người Huế, một bát chè kê hấp dẫn là món không thể thiếu vào Tết diệt sâu bọ. 
• Cơm rượu nếp, nếp cẩm: Đây là món thường được ăn vào ngày 5/5 âm lịch, món ăn có vị ngọt. Khi ăn thể hiện mong muốn có một sức khoẻ dồi dào. 
• Thịt vịt: Vịt là món ăn có tính mát và giải nhiệt cơ thể rất tốt, ăn vào ngày 5/5 Tết Đoan Ngọ sẽ thể hiện mong ước có sức khoẻ tốt.

7. Điều kiêng kỵ cần biết trong Tết Đoan Ngọ 

Theo quan niệm dân gian, để tránh gặp những vận xui vào ngày Tết Đoan Ngọ mọi người cần kiêng kỵ một số điều như:

• Tránh làm rơi hay làm mất tiền, tránh đi đến những nơi âm u, tránh soi gương sau nửa đêm, kiêng để dép lộn xộn,... 
• Soi gương sau nửa đêm: Trong quan niệm dân gian, sau 12 giờ đêm mùng 5 tháng 5 âm lịch, âm khí hoạt động mạnh mẽ, vì vậy không nên soi gương để tránh dẫn tà khí sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ. 
• Đến nơi âm âm u, thiếu sáng: Trong ngày này, người lớn trong nhà sẽ dặn dò không nên đến những nơi thiếu sáng, âm u nhiều tà khí như bệnh viện, nhà tang lễ, nghĩa trang,... sẽ không tốt cho sức khỏe. 
• Làm mất, rơi tiền: Từ xa xưa, việc làm rơi, mất tiền vào ngày 5/5 âm lịch được xem là tự đánh rơi tài lộc khiến tài vận đi xuống. 
• Để dép lộn xộn: Trong tiếng Hán giày dép đồng âm vời từ “tà”, nên quan niệm giày dép không được sắp xếp gọn sẽ dễ chiêu dụ tà khí. 
• Mua đồ có hình thù kỳ quái: Theo quan niệm từ xưa, trong ngày 5/5 âm lịch, nếu mua những đồ dùng có hình thù kỳ lạ, không có nguồn gốc rõ ràng thì có thể rước “tà” về nhà. Đặc biệt, nếu bạn đi du lịch hoặc đi xa về muốn mua quà cho đình thì nên lưu ý điều này.
• Mọi người cũng cần lưu ý rằng, những điều trên chỉ là những điều dựa trên quan niệm dân gian từ xa xưa. Do đó, việc tuân thủ những điều này sẽ phụ thuộc vào quan điểm các nhân của mỗi người và không bắt buộc.

Như vậy, trong bài viết trên Tai Thong đã cung cấp cho các bạn những thông tin về ngày Tết Đoan Ngọ. Các thông tin về nguồn gốc, ý nghĩa, nên ăn gì và những việc cần kiêng kỵ cũng được chia sẻ chi tiết đến mọi người. Hy vọng những thông tin trong bài viết trên của Tai Thong đã giúp mọi người hiểu hơn về Tết diệt sâu bọ.

Nguồn: Sưu tầm