Rằm tháng Giêng, một trong những dịp lễ truyền thống quan trọng của người Việt, nét đẹp trong văn hóa từ bao đời nay. Ngày này, mọi gia đình thường chuẩn bị các mâm cúng để dâng lên Phật và tổ tiên của mình với sự cầu mong về may mắn, hạnh phúc trong năm mới. Trong không khí trang trọng của rằm tháng Giêng, mâm cúng trở thành biểu tượng của lòng thành và sự kính trọng đối với quan điểm truyền thống và tôn giáo. Hãy cùng Tai Thong tìm hiểu chi tiết hơn về mâm cúng rằm tháng Giêng qua bài viết sau đây nhé!

1. Ý nghĩa ngày rằm tháng Giêng

Ý nghĩa thực sự của Tết Nguyên tiêu hay còn được biết đến là rằm tháng Giêng đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa xã hội ngày nay. Tết Nguyên tiêu, đêm rằm đầu tiên của năm mới, với "Nguyên" ý chỉ năm mới, và "Tiêu" đề cập đến đêm. Nó còn được gọi là Tết Thượng Nguyên để phân biệt với Tết Trung Nguyên (rằm tháng bảy) và Tết Hạ Nguyên (rằm tháng mười).

Rằm tháng Giêng cũng là một dịp quan trọng trong Phật giáo, được biết đến qua câu ngạn ngữ "Cúng quanh năm không bằng rằm tháng Giêng" hay "Lễ Phật quanh năm không bằng ngày rằm tháng Giêng". Trong ngày này, gia đình thường cùng nhau đến chùa, chuẩn bị mâm cỗ cúng để bày tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên, đồng thời hy vọng vào sự may mắn và phước lành.

Xem thêm: Tết Nguyên tiêu có ý nghĩa gì? Điều đặc biệt, những hoạt động thú vị

2. Rằm tháng Giêng rơi vào ngày nào trong năm 2024?

Rằm tháng Giêng kéo dài từ giữa đêm ngày 14 (đêm trước trăng rằm) cho đến hết ngày 15 (đêm trăng rằm) của tháng Giêng âm lịch. Trong năm 2024, Tết Nguyên Tiêu sẽ rơi vào thứ bảy, ngày 24/02/2024 (theo lịch Dương), điều này mang lại thuận lợi cho mọi người trong việc ghé chùa để thể hiện lòng thành và sự kính trọng.

3. Hướng dẫn cách cúng rằm tháng Giêng

3.1. Mâm cúng rằm tháng Giêng cổ Phật

Ngày rằm tháng Giêng là dịp mà các thành viên trong gia đình thể hiện lòng thành và sự hiếu thảo đối với ông bà, tổ tiên và các vị thần linh. Việc chuẩn bị lễ cúng rằm tháng Giêng thường phụ thuộc vào đặc trưng văn hóa và điều kiện tài chính của mỗi gia đình, điều này có thể tạo ra sự đa dạng.

Trên bàn thờ, các vật phẩm cần có thường bao gồm mâm cơm cúng, hương hoa và trái cây dâng lên bàn thờ Phật và tổ tiên. Mặc dù các món ăn có thể khác nhau, điều quan trọng là phải thể hiện sự thành tâm đối với tổ tiên và dòng họ. Nhiều gia đình thường chuẩn bị mâm cúng rằm tháng Giêng theo cổ chay. Để chuẩn bị mâm cúng rằm tháng Giêng cổ Phật, bạn cần có:

• 1 đĩa hoa quả
• 1 đĩa xôi, chè (thông thường sẽ sử dụng chè trôi nước)
• 1 bình hoa tươi
• 1 mâm cơm chay
• Bánh kẹo

Các món trong mâm cúng có thể khác nhau nhưng cần đảm bảo sự hài hòa. Do đó, bạn nên chuẩn bị mâm cơm với các món ăn có màu sắc đại diện cho năm yếu tố theo đạo Phật, bao gồm màu đỏ tượng trưng cho hành Hỏa, màu xanh tượng trưng cho hành Mộc, màu trắng tượng trưng cho hành Thủy, màu đen thể hiện cho hành Thổ và màu vàng tượng trưng cho hành Kim.

3.2. Mâm cúng rằm tháng Giêng bàn thờ gia tiên

Trong các gia đình không theo đạo Phật, việc chuẩn bị cúng rằm tháng Giêng vẫn được thực hiện để tưởng nhớ đến tổ tiên. Mâm cúng trong trường hợp này thường tương đồng với mâm cơm ngày Tết. Số lượng và loại món ăn trong mâm cúng thường phụ thuộc vào điều kiện kinh tế và đặc trưng văn hóa của từng vùng miền.

Mỗi món ăn trong mâm cúng mang một ý nghĩa cụ thể. Ví dụ, bánh chưng biểu hiện cho sự sinh sôi, nảy nở, phát triển; dưa hành thường biểu hiện cho phần Dương, trong khi thịt lợn thường liên kết với phần Âm. Do đó, quan trọng là phải tạo ra sự cân bằng Âm Dương trong các món ăn, dù đó là mâm cỗ lớn hay nhỏ.

Ngoài ra, mâm cúng cũng cần có đủ hương vị từ chua đến cay, mặn và ngọt, như vị cay của ớt hay vị chua của dưa hành, để cầu mong cho một năm mới tràn đầy hạnh phúc và an lành. Thông thường, mâm cúng rằm tháng Giêng trong gia đình Việt có thể bao gồm các món sau:

• 1 bát canh măng ninh xương heo
• 1 bát canh bóng
• 1 bát miến
• 1 bát canh mọc
• 1 đĩa thịt gà luộc
• 1 đĩa giò hoặc nem
• 1 đĩa nem thính hoặc giò xào
• 1 đĩa hành muối
• 1 đĩa bánh chưng
• 1 bát nước chấm

Ngoài ra, bạn cũng cần chuẩn bị các vật phẩm lễ cúng như sau:

• Rượu
• Nước
• Trầu cau
• Đèn cầy (hoặc thay thế bằng nến)
• Vàng mã
• Nhang
• Bánh kẹo
• Trái cây
• Bình hoa tươi

4. Nên cúng rằm tháng Giêng vào giờ nào là tốt nhất?

Rằm tháng Giêng là ngày 15/1 Âm lịch hằng năm. Theo quan niệm dân gian, việc cúng vào ngày 14 và 15 Âm lịch đều được tùy theo điều kiện của mỗi gia đình. Quan điểm về thời gian cúng rằm tháng Giêng thường khá linh hoạt và cởi mở. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành của người cúng.

Tùy thuộc vào điều kiện và lịch trình gia đình, việc cúng có thể được thực hiện sớm hơn. Nếu gia đình bận rộn và không thể sắp xếp thời gian để cúng vào ngày 15/1 Âm lịch, họ có thể cúng vào ngày 14 tháng Giêng. Thời gian cúng có thể bắt đầu từ sáng sớm ngày 14 và kết thúc trước 19h ngày 15.

Thường thì nghi lễ cúng rằm tháng Giêng thường diễn ra trong khung giờ từ 11h đến 13h, được cho là thời điểm thần Phật giáng thế. Đây được coi là thời khắc linh thiêng, chứng tỏ lòng thành của gia chủ trong việc cúng.

5. Lưu ý khi cúng rằm tháng Giêng

Rằm tháng Giêng là rằm lớn nhất trong năm, vì thế khi sắp xếp mâm cúng, cần phải chú ý cẩn thận, tránh xa những sai lầm không đáng có. Đừng bao giờ sử dụng trái cây giả, hoa giả, đầu lợn hay món chay giả mặn trong mâm cúng của bạn.
Hơn nữa, vào ngày rằm tháng Giêng, cũng có một số quy định cần tuân thủ:

• Không nên để thùng gạo cạn đáy: Theo quan niệm dân gian, nếu thùng gạo trong nhà cạn đáy vào đầu năm, gia đình sẽ phải đối mặt với đói kém suốt cả năm.
• Hạn chế việc câu cá: Theo truyền thống, việc câu cá vào ngày trăng tròn có thể mang lại vận đen và xui xẻo.
• Tránh nói tục, chửi bậy: Đối với một ngày trọng đại như rằm tháng Giêng, nói tục, chửi bậy có thể đem lại nhiều rủi ro và xui xẻo.

Những thông tin trên cung cấp sự hiểu biết chi tiết về ý nghĩa và chuẩn bị mâm cúng cho rằm tháng Giêng năm nay. Đây thực sự là một trong những dịp lễ quan trọng nhất trong nền văn hóa Việt Nam, vì vậy đừng quên sắp xếp một bữa cúng chu đáo để mong muốn một năm mới đầy may mắn. Hãy theo dõi Tai Thong thường xuyên để có thể nhiều bài viết hữu ích nhé!

Nguồn: Sưu tầm