Tết Nguyên tiêu có ý nghĩa gì? Điều đặc biệt, những hoạt động thú vị

Tết Nguyên Tiêu là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng của người Việt, đánh dấu sự kết thúc của chuỗi ngày Tết Nguyên Đán. Trong không khí rộn ràng của ngày này, người dân thường tham gia vào các hoạt động tôn giáo và văn hóa đặc trưng. Tết Nguyên tiêu hay còn được biết đến là ngày rằm tháng Giêng, mọi người thường cùng nhau đi chùa để cầu mong may mắn, an lành trong năm mới. Hãy cùng Tai Thong tìm hiểu chi tiết thêm nhiều điều đặc biệt về ngày này trong bài viết dưới đây nhé!

1. Tết Nguyên tiêu là ngày gì?

Tết Nguyên tiêu là một ngày lễ truyền thống của người Việt Nam, diễn ra vào ngày mùng 15 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Ngày này còn được gọi là rằm tháng Giêng hoặc rằm Tiêu. Tết Nguyên tiêu thường được coi là ngày kết thúc chuỗi ngày lễ Tết Nguyên Đán. Là một ngày lễ có nguồn gốc từ Trung Quốc, theo TS. Đinh Đức Tiến, khoa Lịch sử, Đại học Xã hội và Nhân văn, Tết Nguyên tiêu được biết đến rộng rãi hơn qua những câu chuyện cổ từ Trung Quốc và có nhiều phiên bản khác nhau.

2. Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên tiêu

Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên Tiêu là nét đẹp trong văn hóa truyền thống của người Việt, mang đậm giá trị tâm linh và lịch sử. Hãy cùng khám phá chi tiết hơn về nội dung này ngay sau đây.

2.1 Nguồn gốc của ngày Tết Nguyên tiêu

Tết Nguyên tiêu có nguồn gốc từ thời Tây Hán, Trung Quốc, với lễ hội rước đèn long trọng. Câu chuyện bắt đầu khi các cung nữ nhớ nhà mỗi khi xuân về, lại bị giam cầm trong cung vì sự canh gác nghiêm ngặt của vua. Để giúp các cung nữ gặp gỡ người thân, Đông Phương Sóc - viên sủng thần của Hán Vũ Đế đã đưa ra kế sách lừa Hỏa thần bằng cách treo đèn lồng đầy sân giả cảnh lửa cháy. 

Hán Vũ Đế chấp nhận kế sách này, và từ đó vào ngày rằm tháng Giêng hàng năm, cả nước đều treo đèn lồng để tưởng nhớ câu chuyện này và gặp gỡ người thân của mình. Mặc dù có ảnh hưởng từ Trung Quốc, nhưng Tết Nguyên tiêu tại Việt Nam đã trải qua sự biến tấu và khác biệt cho đến hiện nay.

2.2 Ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Tiêu

Tết Nguyên tiêu hay còn được biết đến là đêm rằm đầu tiên của năm mới. Từ "Nguyên" ý chỉ sự bắt đầu, "Tiêu" biểu thị đêm. Ngoài ra, cũng được gọi là Tết Thượng Nguyên để phân biệt với Tết Trung Nguyên (Rằm tháng Bảy) và Tết Hạ Nguyên (Rằm tháng Tám). Đây là một dịp quan trọng đối với người theo Phật giáo, thể hiện qua câu ngạn ngữ "Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng" hoặc "Lễ Phật quanh năm không bằng ngày Rằm tháng Giêng".

Vào ngày này, mỗi gia đình thường bày mâm cỗ cúng để bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với Phật và tổ tiên, cầu mong năm mới an lành và may mắn. Phong tục cúng này có thể thay đổi tùy theo vùng miền và điều kiện kinh tế, nhưng mục đích cuối cùng vẫn là thể hiện sự tôn trọng và lòng thành kính đối với thần Phật và tổ tiên của mỗi gia đình.

Xem thêm: Tết Nguyên Đán là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa đặc biệt của ngày này

3. Ngày Tết Nguyên tiêu có gì đặc biệt?

Ngày Tết Nguyên tiêu mang đến những trải nghiệm đặc biệt với người dân Việt Nam và nhiều quốc gia Á Đông. Đây là dịp để gia đình sum họp, cầu mong và cảm ơn tổ tiên, cũng như tham gia vào các hoạt động văn hóa, tôn giáo đặc trưng như thả đèn hoa đăng, viết ước nguyện, và thưởng thức các món ăn truyền thống.

3.1 Phong tục trong ngày Tết Nguyên tiêu 

Vào ngày rằm tháng Giêng, các gia đình thường hành lễ tại chùa, cầu nguyện cho bình an và may mắn. Cùng với các Phật tử, họ tham gia tụng niệm để người người và nhà nhà đều được hưởng phước báo và an lành. Trong dịp này, người dân thường thực hiện các việc thiện, ăn chay, phóng sinh, thả đèn hoa đăng và sắp đặt mâm cỗ cúng Phật và tổ tiên.

3.2 Tết Nguyên tiêu nên ăn gì?

Trong ngày rằm tháng Giêng hay gọi là Tết Nguyên tiêu, các Phật tử hoặc những người tôn thờ Phật thường ăn chay để tu tâm. Đồng thời, mọi người cũng thưởng thức các món ngọt như chè trôi nước, bánh ú, và xôi gấc trong dịp Tết Nguyên tiêu, hy vọng rằng sẽ được ban phước và hạnh phúc trong năm mới.

3.3 Mâm cúng rằm tháng Giêng

Trong ngày Tết Nguyên tiêu, các gia đình Việt thường tiến hành việc dọn dẹp bàn thờ và chuẩn bị hai mâm cỗ: một mâm chay để cúng Phật và một mâm để cúng tổ tiên.

• Mâm chay cúng Phật được chuẩn bị trang trọng với các món chay đủ màu sắc, tượng trưng cho ngũ hành. Đó có thể là chè trôi nước, xôi gấc, các món đậu, hoa tươi, trái cây, món canh, rau củ xào và nhiều món khác.
• Mâm cỗ cúng gia tiên có thể là mâm chay hoặc mặn. Các món mặn thường bao gồm thịt hầm măng, bát bóng, thịt gà hoặc thịt heo luộc, giò lụa, chả rán và nhiều món khác.

Lễ cúng diễn ra vào buổi trưa, thường từ khoảng 10 giờ sáng hoặc có thể dời sang buổi tối nếu công việc bận rộn. Trong lễ cúng, lòng thành kính của gia chủ đối với vị thần Phật và tổ tiên là quan trọng nhất. Lễ vật và thời gian cúng chỉ là điều phụ, tùy vào điều kiện kinh tế của mỗi gia đình mà cần cân chỉnh cho phù hợp. Gia chủ cần lưu ý không sử dụng hoa quả giả, đồ ăn giả hoặc món chay giả mặn trong lễ cúng.

3.4 Điều nên làm trong Tết Nguyên tiêu

Theo truyền thống, vào ngày Tết Nguyên tiêu, mọi người thường đến chùa để tham gia lễ cúng và tụng niệm, cầu mong những điều tốt lành và cúng sao giải hạn. Một trong những hoạt động đặc sắc nhất trong dịp này là viết những điều ước và thả đèn hoa đăng xuống sông. Bên cạnh đó, mọi người cũng tham gia vào các hoạt động lễ hội được tổ chức để chào đón Tết Nguyên tiêu.

4. Tập tục Tết Nguyên tiêu ở các quốc gia

Tập tục Tết Nguyên tiêu không chỉ tồn tại ở Việt Nam mà còn được kỷ niệm và tôn vinh ở nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Mỗi nơi lại có những nghi lễ, hoạt động đặc trưng riêng.

4.1 Tết Nguyên tiêu tại Việt Nam

Tại Việt Nam, Tết Nguyên tiêu là ngày rằm tháng Giêng, là dịp mà người dân sẽ lựa chọn đến chùa để cầu mong sao giải hạn và ước nguyện điều lành. Đặc biệt, ở những địa phương có đông cộng đồng người Hoa như Chợ Lớn, Hội An, ngày này thường được kỷ niệm thông qua nhiều lễ hội và hoạt động đặc sắc.

4.2 Tết Nguyên tiêu tại Trung Quốc

Tết Nguyên tiêu ở Trung Quốc còn được biết đến với tên gọi Tết Thượng Nguyên hoặc Tết Trạng Nguyên. Trong ngày này, người dân thường thực hiện các nghi lễ cầu an, cầu phước, và thường ăn bánh trôi, được gọi là "thang viên", một loại bánh tròn trong nước. Họ cũng thích thú với trò chơi dân gian đoán hình thù trên lồng đèn, ngâm thơ, ghi những ước nguyện lên rồi thả chúng lên trời.

4.3 Tết Nguyên tiêu tại Hàn Quốc, Nhật Bản

Ở Hàn Quốc, ngày rằm tháng Giêng được gọi là lễ Daeboreum (대보름), nơi mọi người tham gia vào những trò chơi truyền thống như Samulnori (쥐불 놀이) đêm trước Daeboreum (hay còn được gọi là Lễ hội lửa Jeongwol Daeboreum), leo núi để trở thành người đầu tiên nhìn thấy mặt trăng mọc, và cầu may mắn.

Trong khi đó, rằm tháng Giêng Âm lịch tại Nhật Bản được biết đến như lễ 小 正月 (Koshōgatsu), nơi mọi người cầu nguyện cho một mùa bội thu và thường ăn cháo đậu đỏ vào buổi sáng để có được nhiều may mắn.

5. Lễ hội Tết Nguyên tiêu lớn nhất tại Việt Nam

Lễ hội Tết Nguyên Tiêu lớn nhất tại Việt Nam chắc chắn là thắc mắc của khá nhiều người. Đây là một trong những sự kiện văn hóa đặc sắc, thu hút hàng nghìn du khách và người dân tham gia mỗi năm..

5.1 Lễ hội Tết Nguyên tiêu tại Hội An

Khi đến thăm Hội An vào dịp Tết Nguyên tiêu, du khách sẽ được trải nghiệm những khoảnh khắc đáng nhớ giữa không gian cổ kính và ánh đèn lồng lung linh. Tết Nguyên tiêu ở Hội An mang đến nhiều hoạt động hấp dẫn như đêm thơ Nguyên tiêu, đêm phố cổ, lễ hội thả đèn hoa đăng trên sông Hoài, và nhiều trải nghiệm văn hóa khác như thưởng thức nghệ thuật truyền thống và tham gia các trò chơi dân gian như hát bài chòi, bịt mắt đập niêu, gấp lá dừa, xếp giấy Origami, và nhiều trò chơi khác.

5.2 Lễ hội Tết Nguyên Tiêu tại Hồ Chí Minh

Tại Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh, cộng đồng người Hoa thường tổ chức các lễ hội đặc sắc và đa dạng tại các Hội quán và trong gia đình vào ngày Tết Nguyên tiêu. Các hoạt động này bao gồm nghi thức lễ, diễu hành, trình diễn ca kịch cổ truyền, múa lân và sư rồng, đố chữ, thư pháp, thư họa, cũng như trình diễn âm nhạc…

Trên đây là những chia sẻ xoay quanh chủ đề về ngày Tết Nguyên tiêu hay còn được biết đến rộng rãi là rằm tháng Giêng. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp thêm được nhiều thông tin hữu ích cho bạn trong cuộc sống. Đừng quên truy cập Tai Thong thường xuyên để không bỏ lỡ những chủ đề hấp dẫn nhé!

Xem thêm: 

Nguồn: Sưu tầm